DPPA TÀI CHÍNH VÀ CÁC CƠ CHẾ MUA BÁN ĐIỆN KHÁC: ĐÂU LÀ LỰA CHỌN TỐI ƯU CHO DOANH NGHIỆP?

Cơ chế DPPA tài chính là một dạng hợp đồng mua bán điện trực tiếp giữa đơn vị phát điện năng lượng tái tạo(ĐVPĐ NLTT) và khách hàng tiêu thụ điện lớn (KHL) thông qua lưới điện quốc gia. Theo đó không có luồng điện vật lý, mà chỉ có giao dịch tài chính dựa trên giá điện trên thị trường. Bên phát điện bán điện lên lưới và nhận giá thị trường. Nếu giá thị trường thấp hơn giá đã thỏa thuận, bên mua bù khoản chênh lệch. Nếu giá thị trường cao hơn, bên phát điện bù lại khoản chênh lệch đó. Đây là một dạng hợp đồng chênh lệch (Contract for Difference - CfD) giúp doanh nghiệp mua điện tái tạo mà không cần thay đổi hệ thống cung cấp điện hiện tại.

DPPA tài chính mang lại nhiều lợi ích cho các bên tham gia. Đối với ĐVPĐ NLTT, giúp tiếp cận trực tiếp với khách hàng tiêu thụ lớn, có uy tín, giảm rủi ro tài chính, tăng khả năng thu hồi vốn nhanh. Đối với KHL, đảm bảo nguồn cung điện ổn định với chi phí hợp lý, đáp ứng các cam kết về sử dụng năng lượng tái tạo, giảm phát thải carbon, góp phần bảo vệ môi trường. Nghiên cứu này của chuyên gia SEIAC được thực hiện để so sánh sơ bộ lợi ích kinh tế giữa DPPA tài chính và các cơ chế mua bán điện khác. Mục đích của nghiên cứu cung cấp cho các bên liên quan cái nhìn về dải giá đàm phán khả thi cho loại hình nguồn điện NLTT khác nhau, đem lại hiệu quả kinh tế cho cả ĐVPĐ NLTT và KHL khi tham gia DPPA tài chính. 

1.    Đối với ĐVPĐ NLTT

Các lựa chọn cơ chế giá (Bảng 1):

• Cơ chế 1 và 3 tương tự nhau, giá mua bán điện cố định, khác ở người mua điện là EVN hoặc KHL.
• Cơ chế 2, hợp đồng DPPA tài chính giúp giảm rủi ro trước sự biến động của giá điện trên thị trường thời điểm.
• Cơ chế 4, giá mua bán điện thay đổi theo thị trường, và rủi ro cao.

Bảng 1. Các lựa chọn cơ chế giá cho ĐVPĐ NLTT

So sánh giá điện của các cơ chế khác nhau (Bảng 2):

• Giá trần khung giá đề xuất cho năm 2025 của tất cả các công nghệ lớn hơn giá thị trường điện bình quân 7 tháng đầu năm 2024 (trừ ĐMT mặt đất khu vực miền Nam), mức độ chênh lệch khác nhau tùy thuộc vào  loại hình nguồn điện năng lượng tái tạo. Giá thị trường điện  thay đổi theo chu kỳ giao dịch (30 phút), tuy nhiên, để đơn giản nghiên cứu này so sánh giá trần khung giá và giá thị trường điện bình quân.
• Cơ chế 4 kém hấp dẫn hơn so với Cơ chế 1 (hoặc 3).
• Tuy nhiên, nếu ĐVPĐ NLTT đàm phán giá hợp đồng DPPA tài chính được cao hơn giá trần khung giá, thì DPPA tài chính đem lại lợi ích kinh tế cao hơn giá trần khung giá.
• Cơ chế 2 hấp dẫn hơn Cơ chế 1 (hoặc 3).

Bảng 2. So sánh giá trần khung giá và giá thị trường điện bình quân

Kết luận: Cơ chế 3 (mua bán điện trực tiếp qua DPPA tài chính) hấp dẫn hơn các cơ chế còn lại, đồng thời giảm rủi ro cho các bên.

2.    Đối với KHL

Các lựa chọn cơ chế giá (Bảng 3):

• Cơ chế 1, mua điện từ EVN (theo biểu giá bán lẻ điện theo cấp điện áp và khung giờ cao thấp điểm).
• Cơ chế 2, hợp đồng DPPA tài chính giúp giảm rủi ro trước sự thay đổi giá bán điện theo thị trường.
• Cơ chế 3, hợp đồng DPPA vật lý, với mức giá mua điện không vượt quá giá trần khung giá theo loại hình nguồn điện, tránh bị ảnh hưởng bởi biến động giá bán lẻ điện và xu hướng tăng giá trong tương lai.

Bảng 3. Các lựa chọn cơ chế giá của KHL

So sánh giá điện của các cơ chế khác nhau:

• Theo cơ chế 1, giá mua điện bao gồm giá sản xuất và dịch vụ hệ thống. Theo cơ chế 2, giá mua điện là giá sản xuất. Giá dịch vụ hệ thống được quy định. Do vậy, để so sánh giữa hai cơ chế giá này với nhau cần quy về một loại giá, là giá sản xuất. Theo cơ chế 1, KHL là hộ công nghiệp trả tiền điện theo biểu giá cấp điện áp và cao thấp điểm, nhưng để đơn giản, nghiên cứu này lấy giá bán điện bình quân làm giá điển hình cho KHL khi mua điện từ EVN. Giá bán lẻ điện bình quân hiện nay là 2,103.1159 VNĐ/kWh (Theo Quyết định 2699/QĐ-BCT, ngày 11/10/2024); theo đó, giá dịch vụ hệ thống được xác định là 363.47 VNĐ/kWh (Theo Tờ trình 6982/EVN-TTĐ+TCKT+KTSX) ngày 04/12/2024). Do vậy, giá sản xuất điện bình quân là 1,739.65 VNĐ/kWh (Bảng 4).
• Nếu KHL đám phán được giá PPA tài chính thấp hơn 1,739.65 VNĐ/kWh thì Cơ chế 2 đem lại lợi ích kinh tế hơn so với Cơ chế 1.

Bảng 4. Xác định giá sản xuất điện năng hệ thống bình quân

• Nếu mua được điện theo cơ chế 3 thì KHL sẽ được lợi hơn vì giá trần điện năng theo cơ chế 3 thấp hơn các cơ chế còn lại. Tuy nhiên, nội dung Phần 1 cho thấy cơ chế DPPA vật lý đang không hấp dẫn nhà đầu tư NLTT, do vậy KHL sẽ khó và ít lựa chọn ĐVPĐ NLTT để mua điện theo cơ chế này.
• Kết luận: Cơ chế DPPA tài chính đem lại lợi kinh tế hơn so với mua điện qua trực tiếp từ EVN. Thêm vào đó vì cơ chế này thu hút nhà đầu tư NLTT, KHL sẽ có nhiều lựa chọn hơn so với cơ chế DPPA vật lý.

3.    Dải giá đàm phán khả thi

Dải giá đàm phán DPPA tài chính khả thi (Bảng 5).

• Dải giá đàm phán có lợi về kinh tế cho cả ĐVPĐ NLTT và KHL là từ giá trần khung giá (giá Min) đến giá sản xuất điện năng hệ thống bình quân (giá Max).
• Giá Max là như nhau đối với tất cả các loại hình nguồn điện NLTT.
• Dải giá đàm phán cho điện mặt trời mặt đất rộng (rộng nhất là điện mặt trời mặt đất khu vực miền Nam), vì có giá Min thấp nhất.
• Cơ chế DPPA tài chính chưa phù hợp áp dụng cho điện gió gần bờ, vì giá Min cao hơn cả giá sản xuất điện năng hệ thống bình quân. 

Bảng 5. Dải giá đàm phán hợp đồng DPPA tài chính

• Nhận định: điện năng sản xuất từ các nguồn điện NLTT khác nhau có mức ổn định cung cấp sản lượng và giá thành khác nhau, do vậy mức giá được bên mua chấp nhận cũng sẽ khác nhau.
• Điện gió có sản lượng cung ổn định hơn (cung cấp cả ngày và đêm), giá thành sản xuất cũng cao hơn.  Do vậy có khả năng được chấp nhận mua ở mức giá cao hơn, bởi KHL có nhu cầu sản phẩm điện tái tạo sản lượng cao và ổn định.
• Ngược lại, điện mặt trời có sản lượng cung kém ổn định (chỉ có vào ban ngày), giá thành sản xuất điện thấp hơn, sẽ được chấp nhận mua ở mức giá thấp hơn, được mua bởi những KHL có nhu cầu sản phẩm điện tái tạo sản lượng thấp hơn.

Hãy liên hệ ngay với SEIAC qua số hotline +84 963587788 hoặc email info@seiac.vn để có thêm chi tiết và được tư vấn giải pháp DPPA phù hợp với doanh nghiệp.